پلاتین ، که به طور گسترده ای بعنوان کاتالیزور همگن و ناهمگن به کار میرود ، فلزی است بسیار گرانقیمت . پلاتین مانند طلا برای ساختن جواهرات قیمتی استفاده میشود ، اما کاربردهای عملی پلاتین بسیار بیشتر از طلا است .
مردمان آفریقای جنوبی در اولین قرن بعد از میلاد راههای استفاده از پلاتین در ساختن جواهرات را ابداع کردند، اسپانیولیها در قرن شانزدهم این گنجینه ها و ذخایر پلاتین را در آمریکای جنوبی کشف کردند ، در واقع نام این فلز از نام اسپانیولی آن پلاتین یا ” نقره اندک ” گرفته شده است .
شنهای رودخانه های سواحل غربی آمریکای جنوبی سرشار از طلاست ، پلاتین اغلب همراه با طلا یافت میشود ، اما کاشفان اسپانیولی با زحمت زیاد دانه های ریز پلاتین را از خردوریزهای طلا بیرون میکشیدند در برخی موارد آنها معتقد بودند که پلاتین همان طلایی است که به قدر کافی مدفون نمانده است تا به طلای زرد تبدیل شده باشد و آنها پلاتین را دوباره در رودخانه میانداختند تا گذشت زمان آن را به طلای زرد تبدیل کند !
پلاتین تا اولیل قرن ۱۸ به اروپا راه نیافت و در سال ۱۷۳۶ یک افسر نیروی دریایی اسپانیا دواولوآ به وجود پلاتین در معادن طلای امریکا جنوبی پی برد ، کشتی وی در سال ۱۷۴۵ در راه بازگشت به اسپانیا مورد حمله کشتیهای جنگی قرار گرفت و سرانجام به اسارت نیروی دریایی انگلستان در آمد .وی را به همراه نوشته هایش درباره پلاتین به لندن بردند ، و در آنجا اعضای انجمن سلطنتی انگلستان از کارهای او مطلع شدند و در واقع دواولوآ را به عنوان عضو انجمن انتخاب کردند در این اثنا نمونه ای از این فلز را به لندن آوردند و کار بر روی مطالعه خواص آن شروع شد .کروزه پلاتین
پلاتین به دلیل رنگ ، زیبایی و ارزش آن تحت عنوان “طلای سفید ” شناخته شد . این نام از طرف کاشفان اولیه اروپایی بکار رفت و. در هر حال خیلی زود معلوم شد که کار کردن با آن خیلی دشوار تر از طلاست ، بخاطر نقطه ذوب بسیار بالای آن ۱۷۶۹ درجه که بسیار بالاتر از بقیه فلزات است وکوششهای زیادی برای ذوب کردن پلاتین صورت گرفت و سرانجام لاوازیه شیمیدان فرانسوی توانست آن را در مقیاس بسیار کم ذوب کند ، در اواخر قرن نوزدهم بود که روشهای کار طوری طراحی شدند که امکان ذوب کردن مقدار قابل توجهی پلاتین و تبدیل آن به محصولات بسیار مفید میسر شد .
از نظر میزان فراوانی آن در قشر زمین مانند طلا میباشد و معمولا با فلزاتی دیگری که فلزات گروه پلاتین نام دارد “روتنیم ، اسمیم ، رودیم ، ایریدیم ، پالادیم و پلاتین ” یافت میشود ، همه این فلزات از نظر اقتصادی با اهمیت هستند اما اهمیت آنها به اندازه پلاتین نیست.
مصرف سالانه پلاتین در ایالات متحده امریکا در حدود ۱۳۰۰۰۰۰اونس تروی یا در حدود ۴۵ تن تخمین میزنند در هر حال ، بزرگترین بخش از کاربرد آن در کاتالیزورهایی است که برای کنترل گازهای خروجی اگزوز اتومبیلها بکار میرورد ، مهمترین مصرف دیگر آن در صنایع شیمیایی است از قبیل تولید کودهای شیمیایی ارزان که بیشتر این کودها از سنتز آمونیاک و تبدیل آن به کودهای نیترات دار بدست میایند ، دومین مرحله از این فرایند کلی در دستگاههایی انجام میگیرد که در آنجا از توریهای پلاتین -رودیم به عنوان کاتالیزور استفاده میکنند.
پلاتین بدلیل نقطه ذوب بالا و مقاومت در برابر خوردگی ، برای ساختن ظروف جهت استفاده از فرایندهای دمای بالا بکار میرود و برای مثال شیشه های نوری بسیار خالص را از ذوب کردن اجزای سازنده شیشه در کروزه های پلاتینی تهیه میکنند ، پشم شیشه را نیز از فشردن شیشه مذاب برروی یک صفحه پلاتینی دارای سوراخهای بسیار ریز بدست می آورند . از تازه ترین و هیجان انگیزترین مصرف ترکیب پلاتین میتوان به استفاده از آن در معالجه سرطان از طریق شیمی درمانی اشاره کرد در این معالجه از معرف سیس پلاتین استفاده میشود کروزه پلاتین
می توان از Platinum Labware برای الف) ذوب شدن کربنات سدیم نیترات سدیم یا نیتریت سدیم بورات یا سدیم متافسفات بی فلوریدهای قلیایی کلریدهای قلیایی یا قلیایی خاکی بی سولفات های قلیایی یا پیروسولفات ها کاهش وزن پلاتین در نقاط ۱ و ۴ تنها کمتر از ۱ میلی گرم است. ذوب مخلوط نیترات ها و نیتریت ها در نقطه ۲ باعث کاهش جدی تر وزن پلاتین می شود، اما در شرایط آزمایشگاهی معمولی این کاهش بیش از ۱-۲ میلی گرم انتظار نمی رود. متافسفات سدیم فقط در دماهای بسیار بالا و تنها در شرایط کاهشی به فلز آسیب می رساند. بیش از ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد کلریدهای قلیایی و کلریدهای قلیایی خاکی به فلز آسیب می رساند، زیرا کلر آزاد شده از نمک های ذوب شده است. بیش از ۷۰۰ درجه سانتی گراد بی سولفات قلیایی اندکی به پلاتین آسیب می زند. با افزودن سولفات آمونیوم آسیب کاهش می یابد. ب) تبخیر (بخار دادن) اسید سولفوریک با یا بدون اسید فلوئور اسید فلوئور اسید کلریدریک، اسید سالپتر در حضور هالوژن ها به ویژه کلریدها، ا ما نگه داشتن اسید کلریدریک یا هالوژن اسید سالپتر یا سایر مواد اکسید کننده در کنار هم ممنوع است، زیرا هالوژن آزاد کننده به پلاتین آسیب می رساند. هیدروکسیدها و کربناتهای قلیایی، اما از آلودگی با ترکیبات سیلیکونی آنها باید اجتناب شود محلول های پراکسید سدیم خطر واکنش با پلاتین در نقطه ۴ و ۵ بسیار زیاد است.کروزه پلاتین ج) سوزاندن (پخت) سولفات باریم کربنات های قلیایی خاکی، اگزالات ها و غیره سولفات هایی که به راحتی قابل احیا نیستند اکسیدهایی که به راحتی قابل احیا نیستند، مانند AL2O3، BaO، SrO، TiO2، ZrO2، ThO2، MoO3، WO3، TA2O5، Mn3O4 و در غیاب مواد کربنی: ZnO، Co3O4، NiO، CdO به عنوان تعیین کمیت خاکستر مواد آلی، مانند کک، زغال سنگ یا گیاهان. برای جلوگیری از آلیاژ شدن پلاتین با گوگرد، فسفر، آهن و غیره، مواد کربنی باید تا حد امکان در دمای پایین با افزودن هوای زیاد سوزانده شوند. این آلاینده ها به دلیل کاهش سولفات ها، فسفات ها و ترکیبات آهن در ماده وجود دارند. برای تعیین مواد تبخیر شونده مواد قابل احتراق. در اینجا مهم، برای جلوگیری از تلفات زغال سنگ، حفظ یک جو غیر اکسید کننده است. اگر ماده احتراق سرشار از گوگرد و ترکیبات باشد، خطر آسیب رساندن به پلاتین بسیار زیاد است.
د) روش های الکترولیتی پلاتین به عنوان آند در بیشتر الکترولیت ها بجز در محلول های هالوژنوئیدی اسیدی شدید استفاده می شود. به عنوان کاتد، می توان از آن برای جداسازی فلزات اسید، قلیایی یا محلول آمونیاک استفاده کرد. برای جداسازی روی، گالیوم و بیسموت، پلاتین قبلاً باید در یک فرآیند گالوانیکی با مس پوشانده شود تا از آلیاژ شدن آن با فلزات رسوب‌دهنده از محلول جلوگیری شود.کروزه پلاتین
