رودیوم به یکی از فلزات بسیار گرانبها و معروف در سراسر جهان با نام مشهور گل رز فلزات نجیب است. بسیاری از افراد این سوال را دارند که این فلز دارای ظاهری سفید و براق می‌باشد و شباهتی به گل رز ندارد پس چرا این لقب به آن داده می‌شود؟ در پاسخ به این سوال می‌توان گفت زمانی که این فلز کشف شد متخصصین آن دوره به دلیل تشابه بسیار زیاد رنگ محلول معدنی رودیوم با گل رز در ابتدا آن را با یک گل رز اشتباه گرفتند؛ به همین دلیل از زمان قدیم نام گل رز برای این فلز بر جای ماند. در صورتی که علاقه به دریافت اطلاعات بیشتر درباره این فلز دارید، ما در ادامه مطلب همراه شما باشید.
رودیوم چیست ؟
رودیوم فلزات گرانبها است که در جدول مندلیف در دسته فلزات نجیب مانند پلاتین، روتنیم، ایریدیم و اوسمیم و پالادیم قرار دارد. این طور که میدانید فلزات گرانبهای پلاتین پالادیوم و اوسمیم از قیمت بسیار زیادی در بازار برای فروش برخوردار هستند، به همین دلیل رودیوم نیز همین گونه تلقی می‌شود و به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود در بازار قیمت آن حتی از قیمت طلا نیز بیشتر است.
از ویژگی‌های عالی این فلز می‌توانیم به پایداری شیمیایی در دمای بسیار بالا، مقاومت در برابر خوردگی، شرکت در تغییرات شیمیایی در برابر کلرید، نیترات و سولفات، ظاهر بسیار براق و مقاومت بالا در برابر ضربه اشاره داشته باشیم. اما علاوه بر تمام ویژگی‌های ذکر شده ویژگی که باعث شد این فلز در بین مردم از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار باشد عدم لکه دار شدن فلز در بین فلزهای موجود است. برای مثال همانطور که میدانید آلیاژ فولاد با قدرت بالای خود در برابر لکه مقاومت خاصی ندارد اما رودیوم به هیچ وجه لکه دار نمی‌شود.
تاریخچه این فلز گرانبها :
برای آشنایی بیشتر شما با این فلز گرانبها در ادامه مطلب تاریخچه آن را از زمان کشف یعنی سال ۱۸۰۳ توسط دابلیو.اچ والستون تا به امروز ذکر کردیم. قابل ذکر است که کشف فلز وابسته به کشور پالادیوم و پلاتین بود زیرا دابلیو.اچ والستون هیچ گونه آشنایی بایو دست نداشته و قصد جدا کردن پلاتین از سنگ معدن را داشت، اما در این روند معدن رودیوم کشف شد.
دابلیو.اچ والستون در ابتدا به دلیل ناآگاهی از ویژگی های این فلز قادر به جداسازی آن از معدن درد و پس از تحقیقات طولانی توانست با استفاده از هیدروژن در احیای نمک کلرید رودیم( گل رز) آن را از معدن جدا کند. در واقع در همین مرحله به دلیل رنگ صورتی این فلز در زمان جداسازی از معدن دابلیو.اچ والستون فلز را گل رز نامگذاری کرد و تا سالها تمامی متخصصان این باور اشتباه بودند. ( قابل ذکر است که نام گذاری گل رز بر روی این فلز به ضرر آن نبوده و باعث ایجاد ارزش بسیار زیادی فلز از زمان جدا سازی از معدن تا امروز شده است.)
قیمت این موضوع نیز توجه است که این فلز به هیچ عنوان قادر به برداشت نیست و به صورت خالص نیز به عنوان یک محصول جالبی از عملیات تصفیه نیکل و پلاتین به همراه های دیگر همچون نقره، پلاتین و طلا دریافت خواهد شد. در ادامه مطلب به خواص ویژگی‌ها و کاربردهای این فلز نسبت به فلز های دیگر پرداختیم؛ با ما همراه باشید.
آشنایی با ویژگی‌های فلز گل رز :
همانطور که گفته شد نام گل رز برای این فلز باعث محبوبیت بسیار زیاد آن در جهان شده است؛ به همین دلیل در این مطلب ترجیح می‌دهیم که آن را فلز گل رز نام گذاری کنیم. اما این موضوع قابل ذکر است که تمامی محبوبیت این فلز به دلیل نامگذاری بسیار زیبای آن در ابتدا نبوده است و ویژگی‌های فلز پس از کشف متخصصان را متحیر کرد. در ادامه این ویژگی‌ها را برای پس بردن به رازهای پنهان گل رز ذکر کردیم.
- دارای پایداری شیمیایی بسیار بالا برای انجام واکنش های شیمیایی و استفاده در ساخت محصولات مختلف
- بهره مندی از خواص کاتالیزوری منحصربه‌فرد نسبت انواع فلز های دیگر
- درجه بسیار بالای مقاومت در برابر لکه دار شدن
- رسانا بودن و امکان قابلیت هدایت جریان الکتریکی در فلز
- رسانای بسیار عالی برای گرما
- دارای میزان بالای مقاومت در برابر اکسید شدن
- امکان جذب اکسیژن در زمان ذوب شدن و آزاد سازی مقدار اکسیژن جمع شده در زمان انجماد
- امکان حل این فلز در آکوارژیا وجود دارد، در صورتی که در برابر حل شدن در بسیاری از اسید ها مانند نیتریک مقاوم است.
آلیاژهای فلز رودیوم :
آیا می دانید که این فلز در صنایع مختلف به صورت خالص استفاده نمی‌شود و برای بهره مندی از ویژگی های منحصر به فرد آن نیاز به ترکیب و ساخت آلیاژ رودیوم است؟ در واقع می توان گفت که تمامی ویژگی های بیان شده در قسمت بالا متعلق به فلز گل رز خالص می‌باشد، درصورتی با ترکیب این فلز با پالادیوم و پلاتین ایجاد کننده ویژگی‌های بهتر و قوی تر در آلیاژ خواهیم بود. از ویژگی های تحت پوشش آلیاژ این فلز می‌توانیم به مقاومت بسیار زیاد فلز در برابر گرمای بالا، مقاومت در برابر خوردگی، افزایش خواص مکانیکی، بهبود مقاومت کروم و تیتانیوم در برابر خوردایش اسیدهای غیر اکسید کننده و… اشاره داشته باشیم.
نقاط ضعف فلز گل رز چیست؟
همانطور که میدانید تمامی فلز های موجود دارای نقاط قوت و نقاط ضعف هستند؛ تا به اینجا درباره ویژگی های فلز گل رز و خواص آن صحبت کردیم. به همین دلیل برای آشنایی کامل شما با این محصول در ادامه مطلب نقاط ضعف فلز رودیوم را نیز بیان می‌کنیم؛ با ما همراه باشید.
- این فلز به دلیل مقاومت بسیار زیاد در برابر گرما تا دمای ۶۰۰ درجه سانتیگراد ثابت بوده و به هیچ عنوان تحت تاثیر هوا و آب برای واکنش قرار نمی‌گیرد. به همین دلیل متخصصان که قصد ایجاد واکنش با استفاده از این فرصت را دارند، باید حداقل ایجاد کننده دمای ۶۰۰ درجه سانتیگراد باشند.
- یکی از مزایای بسیار عالی فلزی که به عنوان معایب آن در برخی از موارد شناخته می‌شود، مقاومت بسیار زیاد در برابر حل شدن است. در برخی از موارد حل نشدن فلز در اسید مزیت شمرده شده و در برخی از موارد مانند ایجاد واکنش شیمیایی توسط متخصصان یک نقطه ضعف بسیار بزرگ می‌باشد. البته قابل ذکر است که برای این نکته یک استثنا وجود دارد و در برخی از واکنش‌های شیمیایی امکان حل شدن این فلز در اسید سولفوریک غلیظ و بسیار داغ یا قلیاهای مذاب وجود خواهد داشت.
- کار با این فلز نسبت به فلزهای دیگر بسیار سخت و طاقت فرسا می‌باشد؛ به صورتی که واکنش‌های شیمیایی برگرفته از این فلز چندین برابر نسبت به فلزهای دیگر زمان می‌برد.
- قیمت فلز گل رز نسبت به فلز های دیگر برای کاربردهای مختلف بسیار بالا است تا حدی که در برخی از موارد می‌توان گفت قیمت این فلز با قیمت طلا در بازار برابر و حتی بیشتر از آن است.
آشنایی با کاربردهای رودیم :
درست است که این فلز از قیمت بسیار بالایی در بازار برخوردار بوده کار با آن بسیار سخت می باشد اما به دلیل ویژگی های منحصر به فرد خود در بازار بسیار پرطرفدار است و از آن برای کاربردهای مختلف استفاده می‌شود؛ در ادامه انواع کاربردهای این فلز را برای شما ذکر کردیم.
1. آبکاری فلزات ارزشمند :
یکی از کاربردهای بسیار با ارزش این فلز نسبت به فلزهای دیگر استفاده از آن برای آبکاری فلزات با ارزش در تهیه جواهرات و زیورآلات همچون طلا و نقره است. برای مثال زمانی که طلافروش قصد استفاده از طلای سفید یا نقره برای تهیه جواهرات و زیورآلات دارد از فلز رودیوم برای آبکاری آن و جلوگیری از هرگونه خوردگی زنگ‌زدگی و… استفاده می‌کند. همچنین استفاده از این فلز برای آبکاری زیورآلات و جواهرات علاوه بر افزایش مقاومت فلزهای دیگر باعث براق شدن آن نیز می‌شود.
2. ساخت کاتالیزور در صنعت :
همانطور که گفته شد یکی از کاربردهای بسیار مهم این فلز بهره کاتالیزور و استفاده از آن در صنعت است. برای مثال یکی از مهمترین بخش‌های صنعت خودروسازی با استفاده از کاتالیزور فلز رودیوم انجام می‌شود. اهمیت این فلز در صنعت خودروسازی به حدی با ارزش است که بدون آن امکان ساخت برخی از قطعات وجود نخواهد داشت.
3. صنایع شیمیایی و پتروشیمی :
علاوه بر اهمیت بسیار بالای به روز کاتالیزور در صنعت خودروسازی صنایع شیمیایی و پتروشیمی نیز به کاتالیزور نیاز دارند. به همین دلیل این فلز قالب‌های مختلفی همچون مفتول، ورق، سیم و… برای ساخت قطعات مختلف و انجام واکنش‌های شیمیایی به کار گرفته می‌شود.
4. صنعت شیشه‌سازی :
از کاربردهای اصلی فلز گل رز در صنعت شیشه سازی است. این فلز به دلیل به دلیل مقاومت بسیار بالا در برابر دما امکان استفاده در ساخت آینه‌های براق را دارد. به همین دلیل صنعت شیشه‌سازی بخش بسیار بزرگی از کارایی خود را مدیون رودیوم است.
مراحل بازیافت فلز رودیوم چیست؟
همانطور که گفته شد این فلز به عنوان یک فلز بسیار کمیاب و ارزشمند در طبیعت شناخته می‌شود و قیمت آن برای خرید تقریباً برابر طلا است. به همین دلیل بسیاری از صنایع برای استفاده از این فلز آن را بازیافت می.کنند، اما قابل ذکر است که مراحل بازیافت فلز گل رز بسیار سخت بوده و برای انجام نیاز به تخصص بسیار زیادی خواهد داشت.
برای این نوع بازیافت از قطعات مختلف خودروسازی، زیورآلات، قطعات الکترونیکی و… استفاده می‌کند که بخش بسیار زیادی از مواد مصرفی هدر رفته دوباره تبدیل به قطعات جدید شود. اما همانطور که گفته شد این کار به دلیل نقطه ضعف بسیار بالای فلز و عدم حل شدن در بسیاری از اسیدها بسیار سخت و طاقت فرسا می‌باشد. در ادامه مطلب برای آشنایی شما با روش‌های بازیافت این فلز آنها را توضیح دادیم.
1. روش الکترولیز :
یکی روش های اصلی بازیافت این فلز نسبت به فلز های دیگر روش الکترولیز می‌باشد. برخی از افراد به این روش بازیافت پودر رودیم با کمک حل کردن آن در تیزاب سلطانی با دمای بسیار بالا می‌باشد. یک متخصص می‌تواند با استفاده از این روش به راحتی اشکال مختلف این فلز را از فلزات دیگر به صورت کامل جدا کرده و ارائه دهنده رودیوم خالص به بازار باشد.
2. روش ذوب :
روش دوم بازیافت این فلز استفاده از ذوب فلز گل رز می‌باشد. برای ذوب فلز با توجه به نقطه حرارت بسیار بالا باید حداقل انتقال دهنده ۱۹۷۰ درجه سلسیوس یعنی ۳۵۷۱ درجه فارنهایت دما به فلز باشیم. به دلیل نقطه بسیار بالای دما برای ذوب امکان ذوب این فلز به صورت عادی وجود ندارد و برای این کار متخصص مورد نظر باید باید حتما از کوره استفاده کند.
برای انتخاب کوره در زمینه ذوب این فلز معمولاً از کوره های القایی به دلیل فرکانس بسیار بالای آن ها و الگوهای امواج گرما در سطح اتم استفاده می‌شود.
سخن پایانی :
همانطور که در این مطلب گفته شد فلز رودیوم یکی از بهترین فلزها با استحکام بسیار بالا، مقاومت در برابر فرسایش، مقاومت در برابر اکسیده شدن، جلوگیری از تغییر رنگ و… برای کاربردهای متنوعی همچون ساخت مبدل‌های کاتالیست خودرو‌ها به دلیل کاهش ایجاد گازهای سمی در اگزوز، ساخت انواع ترموکوپل، نوک قلم، سوزن‌های گرامافون، الکترود شمع‌های هواپیما، توربین هواپیما، ابزارهای پزشکی، رابط‌های الکتریکی و… استفاده می‌شود. در صورتی که شما نیز و خرید این فلز گرانبها را دارید، میتوانید از محصولات موجود در سایت ما با کمترین قیمت ممکن در بازار و بهترین کیفیت دیدن کنید. همچنین کارشناس های سایت به صورت ۲۴ ساعت برای ارائه مشاوره در زمینه خرید انواع فلز و محصولات تولیدی آنها در خدمت شماست.
سوالات متداول :
محل برداشت رودیوم کجاست ؟
همانطور که گفته شد این فلز از نادرترین فلزهای غیر رادیواکتیو در طبیعت است. برای برداشت این فلز چند کشور بسیار مهم یعنی آمریکای شمالی آفریقای جنوبی آمریکای جنوبی کانادا فنلاند ایالات متحده دارایی معدن های علز رودیوم هستند.
آیا این فلز دارای خاصیت مغناطیسی است ؟
بله. برای مثال اگر توجه داشته باشید یک آهنربا به راحتی می تواند تمامی جواهراتی که دارای روکش ساخته شده از این فلز هستند را جذب کند. در واقع می‌توان گفت که این فلز به عنوان یک فلز پارامغناطیس شناخته می‌شود.
مقدار مصرف این فلز در کاتالیزور خودرو چقدر است ؟
با توجه به اینکه کاتالیزور خودرو نیاز به مقدار زیادی از فلز رودیوم دارد به صورت متوسط با بررسی به تحقیقات می‌توان گفت که حدود ۱ تا ۲ گرم از این فلز در هر کاتالیزور استفاده می شود؛ البته این استفاده به صورت آلیاژ به همراه ۳ تا ۷ گرم پلاتین و ۲ تا ۷ گرم پالادیوم است.
طلا گرانتر است یا این فلز ؟
همانطور که در مطلب اشاره کردیم قیمت این فلز در بازار بسیار بیشتر از قیمت طلا است؛ و درواقع اختلاف بسیار زیادی دارد، زیرا معادن طلا بسیار بیشتر از معادن این فلز در سراسر کشور هستند.