پلاتین ، که به طور گسترده ای بعنوان کاتالیزور همگن و ناهمگن به کار میرود ، فلزی است بسیار گرانقیمت . پلاتین مانند طلا برای ساختن جواهرات قیمتی استفاده میشود ، اما کاربردهای عملی پلاتین بسیار بیشتر از طلا است .
مردمان آفریقای جنوبی در اولین قرن بعد از میلاد راههای استفاده از پلاتین در ساختن جواهرات را ابداع کردند، اسپانیولیها در قرن شانزدهم این گنجینه ها و ذخایر پلاتین را در آمریکای جنوبی کشف کردند ، در واقع نام این فلز از نام اسپانیولی آن پلاتین یا ” نقره اندک ” گرفته شده است .
شنهای رودخانه های سواحل غربی آمریکای جنوبی سرشار از طلاست ، پلاتین اغلب همراه با طلا یافت میشود ، اما کاشفان اسپانیولی با زحمت زیاد دانه های ریز پلاتین را از خردوریزهای طلا بیرون میکشیدند در برخی موارد آنها معتقد بودند که پلاتین همان طلایی است که به قدر کافی مدفون نمانده است تا به طلای زرد تبدیل شده باشد و آنها پلاتین را دوباره در رودخانه میانداختند تا گذشت زمان آن را به طلای زرد تبدیل کند !
یکی از ابزارهای ارزشمند شیمیدانهای تجزیه و تحلیل، کروزه پلاتینی است. این کروزهها به طور معمول برای آمادهسازی نمونههای XRF، شیمی تر، آزمایش خاکستر و کاربردهای Loss on Ignition (LOI) استفاده میشوند.
کروزههای پلاتینی با استحکام لازم برای استفاده در آزمایشگاه شیمیایی ساخته میشوند. به طور معمول، کروزههای پلاتینی و درپوشهای آن حدود همان گرم وزن دارند که به تعداد سانتیمتر مکعب حجم دارند. بنابراین، یک کروزه پلاتینی با حجم 25 سانتیمتر مکعب حدود 25 گرم وزن دارد، این شامل درپوش نیز میشود.
بوته پلاتینی | کروزه پلاتینی | فلز پلاتین | فلز پالادیوم | فلز رودیوم | کلرید پالادیوم | خرید رودیوم | فروش رودیوم
پلاتین تا اولیل قرن ۱۸ به اروپا راه نیافت و در سال ۱۷۳۶ یک افسر نیروی دریایی اسپانیا دواولوآ به وجود پلاتین در معادن طلای امریکا جنوبی پی برد ، کشتی وی در سال ۱۷۴۵ در راه بازگشت به اسپانیا مورد حمله کشتیهای جنگی قرار گرفت و سرانجام به اسارت نیروی دریایی انگلستان در آمد .وی را به همراه نوشته هایش درباره پلاتین به لندن بردند ، و در آنجا اعضای انجمن سلطنتی انگلستان از کارهای او مطلع شدند و در واقع دواولوآ را به عنوان عضو انجمن انتخاب کردند در این اثنا نمونه ای از این فلز را به لندن آوردند و کار بر روی مطالعه خواص آن شروع شد .
کروزه پلاتینی یک ظرف آزمایشگاهی با مقاومت حرارتی بسیار بالا و وزن سبک است که برای کاربردهای مختلفی در آزمایشگاه استفاده می شود. این ظرف آزمایشگاهی دارای مزایایی مانند مقاومت حرارتی بالا، وزن سبک، غیر متخلخل بودن و غیر واکنش پذیری با مواد شیمیایی است. با این حال، کروزه پلاتینی نیز دارای معایبی مانند قیمت بالای آن است.
کروزه پلاتینی به دلیل مقاومت حرارتی بالا و غیر واکنش پذیری با مواد شیمیایی، برای کاربردهایی که نیاز به حرارت دادن مواد تا دماهای بالا وجود دارد، گزینه مناسبی است. برای مثال، کروزه پلاتینی برای ذوب فلزات و مواد با دمای ذوب بالا، خشک کردن یا پخت مواد در کوره و انجام واکنش های شیمیایی در دمای بالا استفاده می شود.
بوته پلاتینی برای ذوب قلیایی توسط مخلوط کربنات سدیم و یک ماده اکسید کننده استفاده میشود. بدین ترتیب که مقداری از نمونه مورد نظر را درون بوته ریخته و مقدار مشخصی کربنات سدیم جامد و ماده اکسید کننده جامدی نظیر نیترات پتاسیم به آن اضافه میشود.
این مخلوط را بعد از یکنواخت کردن درونکوره الکتریکی در دمای حدود ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد به مدت ۴۵ دقیقه قرار داده و بعد از این مدت بوته و محتویات آن درون بشری که محتوی آب مقطر است غوطهور میشود. در نتیجه این عمل ماده در آب حل شده و برای مراحل بعدی آزمایش آماده میشود.
کروزههای پلاتینی خالص نقطه ذوبی بیش از 1770 درجه سلسیوس دارند. کروزههای ساخته شده از 100 درصد پلاتین مقاومت عالی به تخریب شیمیایی دارند.
کروزههای پلاتینی با 5 درصد طلا دارای نقاط ذوبی از 1670 تا 1750 درجه سلسیوس هستند که در عمل میتوانند در کاربردهای تا 1200 درجه سلسیوس استفاده شوند.
این آلیاژ دارای استحکام دمایی بالاتر نسبت به 100 درصد پلاتین است، دارای خواص غیر خشککن منحصر به فرد در مواجهه با شیشه ذوب شده است و به طور کلی از حذف نمونه بهصورت سادهتر برخوردار است. این آلیاژ به عنوان بهترین مواد برای ارزیابی اسپکتروگرافی با استفاده از فلورسانس پرتو ایکس (XRF) شناخته میشود.
کروزههای پلاتینی با 3.5 یا 10 درصد رودیم دارای نقاط ذوبی از 1780 تا 1850 درجه سلسیوس هستند. آلیاژهای رودیم مقاومت و سختی بالاتری نسبت به سایر آلیاژهای پلاتین دارند، که آنها را برای شرایط سخت جذبکنندهتر مطلوبتر میکند. هر چه میزان رودیم در کروزه پلاتینی بیشتر باشد، مدت زمان نگهداری شکل آن تحت شرایط داغتر بیشتر خواهد بود.
کروزههای پلاتینی با 10 درصد آیریدیم نقطه ذوبی حدود 1790 درجه سلسیوس دارند. مقاومت فیزیکی و مقاومت در برابر خوردگی حرارتی با افزایش مقدار آیریدیم در کروزه پلاتینی افزایش مییابد.
جهت تعمیر انواع کروزه های پلاتینی باید توجه داشت
1. برای هر 1 میلی لیتر بوته 1 گرم پلاتین بکار میرود مثلا برای ساخت آن 25 میلی مقدار 25 گرم پلاتین بکار میرود
2. هنگام ذوب کردن آنها اسقاطی تقریبا مقدار 5% از وزن کروزه اسقاطی کسر میگردد .
مثلا اگر جهت تعمیر یک کروزه 25 میلی مقدار 25 گرم پلاتین اسقاطی جهت ذوب تحویل گرفته شود مقدار 5% آن یعنی 1.25 گرم از مقدار 25 گرم پلاتین اسقاطی کسر میگردد
3. مدت زمان تحویل جهت تعمیر انواع کروزه های پلاتینی یا بوته های پلاتینی 10 روز کاری میباشد
4. در زمان دریافت پلاتین فقط با ترازوی این شرکت پلاتین اسقاطی وزن کشی میشود و در زمان تحویل نیز با همان ترازو وزن کشی صورت میگیرد
5. در صورت نیاز به آنالیز کروزه های پلاتینی مبلغی جهت آنالیز اولیه و مبلغی جهت آنالیز ثانویه دریافت میگردد
6. آنالیز توسط آزمایشگاههای معتمد اداره استاندارد یا دانشگاهها و با دستگاه X Ray یا XRF انجام میگردد
از کروزه پلاتینی در آزمایشگاه های شیمی و فیزیک برای کاربردهای زیر استفاده می شود:
کروزه پلاتینی در انواع مختلف با اشکال و اندازه های متفاوت تولید می شود. برخی از انواع کروزه پلاتینی عبارتند از:
کروزه پلاتینی ساده: این نوع کروزه پلاتینی دارای دیواره های نازک و لبه های صاف است.
کروزه پلاتینی ضخیم: این نوع کروزه پلاتینی دارای دیواره های ضخیم تر از کروزه پلاتینی ساده است و مقاومت حرارتی بالاتری دارد.
کروزه پلاتینی با درب: این نوع کروزه پلاتینی دارای یک درب است که می توان از آن برای جلوگیری از انتشار مواد شیمیایی استفاده کرد.
تهیه کروزههای پلاتینی این راهنمای تولید تراکم دیوار پایین و کناری کروزه پلاتینی را مشخص و محدود میکند. کروزهها از ورقهای پلاتین به شکل دیسک یا بلندکها ساخته میشوند که روی فرمهای فولاد چرخش مییابند.
در حین چرخش، دیسکها با یک دنبالکننده که یک صفحه زیرین کروزه را پوشش میدهد، فشرده و فرم داده میشوند. با انجام این کار، پایین کروزه پلاتینی همیشه دارای ضخامت ورق اصلی است و دیوار کروزه پلاتینی از پایین به لبه به تدریج نازکتر میشود.
متدهای دیگری مانند فشردهسازی یا تراکم عمیق هم میتوانند برای تبدیل دیسکهای دایرهای به کروزههای پلاتینی مورد استفاده قرار گیرند.
پلاتین خالص و آلیاژهای محبوب پلاتین به طور معمول برای ساخت کروزهها استفاده میشوند. هنگام استفاده از پلاتین-رودیم، کروزهها از ورقهای نازکتر ساخته میشوند زیرا این آلیاژ کمی سختتر است.
تمام کروزههای پلاتینی دانه بلوری بسیار ریزی دارند. این دانه گاهی اوقات با ضربه دقیق چکش فلز پس از فرآیند چرخش بهدست میآید. بهترین کروزهها تلقی میشوند که دارای کوچکترین دانه بلور هستند.
مراقبت از کروزه کروزههای پلاتینی میتوانند عمر زیادی داشته باشند اگر به درستی مراقبت شوند. بعد از استفاده، کروزه باید به صورت مکانیکی تمیز شود. آنها میتوانند در آب یا در محلول اسید هیدروکلریک 10 درصد نگهداری شوند. آب میتواند هر نمکی را حذف کند و اسید هیدروکلریک اکسیدها را به کلریدها تبدیل کرده و سپس توسط شستشو پاک شوند.
انتخاب یک کروزه کروزههای پلاتینی از XRF Scientific در تعداد زیادی از آلیاژهای مختلف در دسترس هستند.