فلز پلاتین
فلز پلاتین یکی از محبوب ترین فلز ها تشکیل شده است عنصر پلاتین یا پلاتینیوم با نماد شیمیایی Pt است. این فلز با توجه به ویژگی‌های خاص خود به عنوان یکی از با ارزشترین فلزهای موجود در جدول تناوبی شناخته میشود که در این مطلب قصد ارائه توضیحات کاملی درباره آن داریم؛ با ما همراه باشید.
بوته پلاتینی | کروزه پلاتینی | فلز پلاتین | فلز پالادیوم | فلز رودیوم
آشنایی با عنصر پلاتین
عنصر پلاتین از با ارزشترین عنصرهای موجود در جدول تناوبی و دسته فلزات است عدد اتمی این عنصر ۷۸ و نماد شیمیایی آن Pt میباشد. از ویژگی های فیزیکی عنصر پلاتین می‌توانیم به رنگ سفید قابلیت رسانا و شکل پذیری برای استفاده در ساخت وسایل مختلف اشاره داشته باشیم.قابل ذکر است یا عنصر پلاتین قابلیت طراحی نداشته و تنها به صورت آزاد در طبیعت می‌توان آن را در گروه‌های مختلف همچون ایریدیم، رودیم، پالادیم و… به سختی دریافت کرد.
فلز پلاتین چیست؟
فلز پلاتین یکی از محبوب ترین فلز ها در صنایع بوده که از آن برای ساخت جواهرات و طلا استفاده میشود. از ویژگی‌های منحصر به فرد این فلز می‌توانیم به مقاومت بالا، واکنش پذیری بسیار پایین، ضدخوردگی، پایداری در برابر دما اشاره داشته باشیم. طبق تحقیقات گفته میشود که نام فلز پلاتین از یک واژه اسپانیایی با نام پلاتینا یعنی نقره کوچک برداشت میشود و در گذر زمان توانست نام خود را در جدول تناوبی تمامی جهان ثبت کنند.
یکی از خاصیت‌های حائز اهمیت در این فلز خاصیت کاتالیزوری است که نسبت به فلزهای دیگر بسیار بیشتر است. این خاصیت باعث میشود که استفاده از پلاتین در ساخت هرگونه مبدل کاتالیست و جواهر الزامی باشد.
بسیاری از افراد نام پلاتین را تنها در تجهیزات پزشکی می‌شوند، مسلما یکی از کاربردهای بسیار بزرگ فلز پلاتین به دلیل ویژگی‌های خاص خود مانند مقاومت در برابر خوردگی و زنگ زدگی در ساخت تجهیزاتی همچون ابزار دندان پزشکی، تاسیسات آزمایشگاهی، تجهیزات حرارت سنج و… به کار گرفته میشود.
ویژگی‌های فلزهای پلاتین
بسیاری از افراد این سوال را دارند که چرا فلزهای پلاتین دارای محبوبیت بسیار زیادی هستند، ویژگی‌های فلزهای پلاتین به گونه‌ای طراحی شده‌اند که باعث شده این فلز همانند پالادیوم و رودیوم عمل کند. برای مثال فلز پلاتین در برابر حرارت با مقاومت بسیار زیادی دارد و در صورت استفاده از آن در ساخت تجهیزات و وسایل مختلف امکان سوختن آنها وجود نخواهد داشت. در ادامه به صورت دقیق برخی از ویژگی‌های این فرصت را برای شما گلچین کرده‌ایم با ما همراه باشید.
- فلز پلاتین مقاومت بسیار زیادی در برابر سوختگی و حرارت دارد.
- عنصر کلسیم هیچ عنوان با مواد شیمیایی ترکیب نمی‌شود؛ به همین دلیل مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی خواهند داشت.
- رنگ این فلز سفید است که باعث شده استفاده از آن در تجهیزات مختلف با طراحی‌های روز امکان پذیر باشد.
- این فلز نسبت به فلز های دیگر دارای رسانایی بسیار بالا بوده و به همین امکان استفاده از آن در وسایل برقی نیز وجود دارد.
- از ویژگی های دیگر می توانیم به قابلیت چکش خواری بالای فلزی اشاره داشته باشیم.
- این سنگ به صورت کلی در بیشتر موارد دارای اندازه ۱۵ سانتی پلاتین و ۷۵ کیلوگرم وزن است.
- مقاومت این فلز به دلیل وزن بالای آن و چگالی بسیار زیاد پلاتین در سنگ میباشد.
- از ارزشمند ترین ویژگی های فلز پلاتین می توانیم به مقاومت در برابر عوامل محیطی همچون آب و هوا باران و… اشاره داشته باشیم.
آشنایی با کاربرد پلاتین
تا اینجا یک سری از کاربردهای پلاتین را به صورت مختصر برای شما توضیح دادیم. در ادامه نیز هر کدام از آنها را به صورت دقیق ذکر خواهیم کرد؛ تا شما آگاهی بیشتری نسبت به فلز پلاتین و کاربردهای آن داشته باشید.
1. ساخت مبدل‌های کاتالیست
اولین کاربردی که می‌توانیم نسبت به عنصر پلاتین در کشور ایران معرفی کنیم، ساخت مبدل‌های کاتالیست است. مبدل کاتالیست جز تجهیزات خودرو معرفی شده که می‌تواند گازهای سمی و مضر برای انسان را قبل از انتشار در هوا به کربن دی اکسید و در برخی از مواقع حتی به اکسیژن تبدیل کند.
ساخت این قطعه در سال‌های اخیر باعث شده است تا بخش گسترده‌ای از آلودگی هوا کاهش پیدا کند. همچنین با استفاده از ساخت مبدل کاتالیست در تمامی خودروهای در حال حمل و نقل ما مشاهده کننده روند صعودی کاهش آلودگی هوا نیز هستیم.
2. ساخت جواهرات و طلا
تنها در کشور ایران بلکه در سراسر جهان استفاده از عنصر پلاتین برای ساخت جواهرات و طلا به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد این عنصر در صنایع مختلف دیده میشود. برای مثال ویژگی‌هایی همچون مقاومت بسیار بالا در برابر تیرگی و خوردگی برای جواهرات و طلا بسیار مناسب است. به همین دلیل اگر شما قصد تولید طلا و جواهرات درصد پایین دارید؛ ما استفاده از فلز پلاتین را برای ترکیب با آن همراه شکل پذیری بالا پیشنهاد می‌کنیم.
در واقع می‌توان گفت که در این صنعت استفاده از پلاتین در ساخت طلا و جواهرات به عنوان یک سرمایه گذاری شناخته میشود. پلاتین از ویژگی‌های عنصری مساوی و طلا برخوردار است و تفاوت بسیار زیادی بین آنها وجود ندارد. به همین دلیل استفاده از پلاتین در ساخت طلا جواهرات می‌تواند باعث افزایش وزن و کاهش قیمت آنها باشد.
3. بهره از پلاتین در سلامتی
برخلاف باور بسیاری از افراد استفاده از پلاتین نسبت به علم پزشکی تنها برای ساخت تجهیزات نیست؛ بلکه درصد بالایی از شیمی درمانی برای سرطان های مختلف از ترکیبات عنصر پلاتین استفاده میکند. با توجه به تحقیقات پزشکی به صورت دقیق تر می توان گفت که فلز پلاتین از نمک‌های تشکیل شده که برای سرطان کلیه، معده، استخوان، بینایی، شنوایی، روده و… تاثیرگذار است.
البته قابل ذکر است که این فلز به دلیل مقاومت بالای خود هیچگونه خطری برای بدن انسان نداشته و حتی می‌تواند هرگونه حساسیت پوستی و دگرگونی ژنتیکی را در بدن بیماران درمان کند. به یاد داشته باشید که فلز پلاتین در صنعت پزشکی نقش بسیار تاثیرگذاری دارد و هیچ گاه پاک نخواهد شد.
استفاده از پلاتین در پزشکی
فلزات گرانبها یک منبع حیاتی در صنعت مراقبت های بهداشتی هستند. خواص ضد میکروبی نقره نقش های متعددی را برای آن در پزشکی به ارمغان آورده است. طلا می تواند برای پرکردن دندان استفاده شود یا به ترکیباتی برای داروهای ضد التهاب تبدیل شود. پلاتین نیز از این قاعده مستثنی نیست. پلاتین به دلیل رسانایی الکتریکی، مقاومت در برابر خوردگی و حرارت، شکل پذیری، زیست سازگاری و پتانسیل ضد سرطانی، یکی از مفیدترین مواد در فناوری پزشکی و فارماکولوژی است. در این پست، چند نمونه از کاربردهای پلاتین در مراقبت های بهداشتی را بررسی خواهیم کرد.
- کاتترها
کاتترها ابزار مهمی برای برداشتن مایعات بدن، رساندن دارو به نواحی دقیق و انجام جراحی کم تهاجمی هستند. هر نوع کاتتر به روشی متفاوت از پلاتین استفاده می کند. کاتترهای الکتروفیزیولوژی از الکترودهای پلاتین برای اندازه گیری فعالیت عضلات قلب استفاده می کنند. سیم های راهنمای پلاتینیوم برای مانور کاتترها به محل های درمان استفاده می شود. برای جراحی، پزشکان از تصویربرداری رادیوگرافی برای دیدن نوارهای نشانگر پلاتین کاتتر استفاده می کنند تا بتوانند بدون ایجاد برش بزرگ، ناحیه ای را عمل کنند.
- ایمپلنت های قلبی
استنت های کرونری، اتصالات دریچه قلب و اجزای ضربان ساز همگی از پلاتین ساخته شده اند. زیست سازگاری بالای پلاتین به کاهش خطر رد ایمپلنت توسط بدن کمک می کند. مخصوصاً برای پیس میکرها، شکل پذیری پلاتین ماده مناسبی برای ساخت سیم های بسیار ریز است که همه میکروالکترونیک های درون ضربان ساز را به هم متصل می کند.
- دستگاه های نورومدولاسیون
دستگاه‌های تعدیل عصبی برای ارسال سیگنال‌های الکتریکی به سیستم عصبی مرکزی طراحی شده‌اند که می‌تواند به مدیریت و درمان بیماری‌های عصبی مزمن مانند بیماری پارکینسون کمک کند. پلاتین برای ساختار خارجی این دستگاه ها و همچنین برای وسایل رسانای الکتریسیته استفاده می شود.
- داروی سرطان
برخی از ترکیبات شیمیایی مشتق شده از پلاتین ضد نئوپلاستیک هستند، به این معنی که باعث توقف تقسیم سلول های زنده می شوند. سلول ها به رشد خود ادامه می دهند، اما هرگز تقسیم یا تولید مثل نمی کنند. داروهای شیمی درمانی ساخته شده از پلاتین، مانند سیس پلاتین و کربوپلاتین، هزاران بیمار را نجات داده است.
قیمت فلز پلاتین چقدر است ؟
همانطور که میدانید قیمت فلز نسبت به محصولات دیگر دارای نوسان بسیار بیشتری است. به همین دلیل ما نمی‌توانیم یک بازه قیمتی ثابت برای پلاتین مشخص کنیم. اما با توجه به میانگین قیمت پلاتین در بازار و ارزش بالای آن می‌توان گفت قیمت این فلز حداقل به دو برابر قیمت طلا برای کاربردهای صنعتی می‌رسد.خط قابل ذکر است که برخی از افراد به دلیل قیمت بالای فلز پلاتین از خرید آن به عنوان یک نوع سرمایه گذاری استفاده کرده تا در گذر زمان با بهره از نوسانات بازار و افزایش قیمت پلاتین نسبت به طلا آن را به فروش برسانند.
روش تمیز کردن پلاتین
فلز پلاتین نیز مانند تمامی فلزهای دیگر قادر به پاک کردن آلودگی و تمیز کردن است. برای پاک کردن این فلز شما باید آن را درون آب گرم و صابون قرار دهید؛ سپس با گذشت زمان آن را از آب گرم بیرون آورده و با استفاده از یک پارچه نرم تمیز کنید. دقت داشته باشید که درخشندگی و تمیز شدن پلاتین به نوع پاک کردن شما با پارچه بستگی دارد. به هر میزان که برای پاک کردن پلاتین بیشتر زمان بگذارید؛ درخشندگی بیشتری همچون یک جواهر از خود نشان خواهد داد.
ارزش بالای فلزهای پلاتین
همانطور که گفته شد قیمت فلز پلاتین به دلایل مختلف از فلزهای دیگر کمی بیشتر است. برای مثال این فلز دارای سختی بالا، مقاومت، طول عمر بسیار زیاد و رنگ سفید است که باعث شده از آن مانند یک جواهر در ساخت بسیاری از حلقه‌ها، دستبندها، زیورآلات در کنار طلا استفاده کنند.
در واقع می توان گفت در بین فلز های موجود در جهان پلاتین به عنوان دومین فلز گران قیمت با استفاده از رادیو آبکاری شده و به دلیل زیبایی منحصربه فرد خود کاربرد اصلی آن در صنعت طلا و جواهر سازی میباشد.
آیا پلاتین سمی است؟
اثرات سلامت انسان از پلاتین در دوزهای محیطی کم یا در سطوح نظارت شده زیستی ناشی از قرار گر فتن در معرض محیطی ناشناخته است. مسمومیت بر اساس نوع ترکیب (به عنوان مثال، نمک فلزی، معدنی یا آلی فلزی)، مسیر قرار گرفتن در معرض (به عنوان مثال، استفاده دارویی داخل وریدی، استنشاقی، پوستی، خوراکی) و مدت زمان قرار گرفتن تعیین می شود. فلز پلاتین از نظر بیولوژیکی خنثی است، در حالی که ترکیبات پلاتین محلول (مانند نمک های هالوژنه) که در محیط های شغلی با آن مواجه می شوند می توانند باعث حساسیت به نمک پلاتین شوند. حیواناتی که در معرض نمک‌های کلرپلاتینات مورد استفاده در صنعت قرار می‌گیرند، حساسیت مفرط شدید همراه با علائم شبه آسم و شوک آنافیلاکتیک نشان داده‌اند. فلز پلاتین و نمک‌های نامحلول می‌توانند باعث تحریک چشم شوند. فلز پلاتین و نمک های نامحلول در هنگام بلع یا استنشاق بسیار ضعیف جذب می شوند (کمتر از 1٪ از یک دوز) و در عرض یک هفته پس از یک نوبت از بدن پاک می شوند. بیشتر پلاتین جذب شده در کلیه ها تجمع می یابد و از طریق ادرار دفع می شود. سیس پلاتین دارویی یک سرطان‌زای حیوانی است و به‌طور منطقی پیش‌بینی میشود که یک سرطان‌زا برای انسان باشد که توسط NTP تعیین شده است. سرطان زایی سایر ترکیبات پلاتین نامشخص است.
چگونه باید از فلز پلاتین نگهداری کنیم ؟
برای نگهداری دقیق از این فلز گران قیمت از نکات بسیار زیادی وجود دارد که در ادامه به مهمترین آنها اشاره کردیم.
- برای نگهداری از این فلز گران قیمت شما حتما باید به صورت مداوم آن را با استفاده از آب گرم شستشو دهید تا از تجمع آلودگی جلوگیری کنید.
- دقت داشته باشید که هرگونه تماس پلاتین با مواد شوینده و مواد شیمیایی می‌تواند باعث آسیب رساندن و خراش روی فلز شود.
- در صورتی که شما از پلاتین به عنوان یک جواهر استفاده می‌کنید، به هیچ عنوان زمان انجام کارهای سخت همچون باغبانی آن را به همراه نداشته باشید.
- برای نگهداری از جواهرات پلاتین قرار دادن آنها در یک محفظه جداگانه از جواهرات دیگر است، زیرا برخورد متداول پلاتین با جواهرات دیگر می‌تواند باعث ایجاد خراش در سطح فلز باشد.
- درصورتی که جواهر پلاتین شما نیازمند تعمیر است، به هیچ عنوان خودسر این کار را انجام ندهید. پلاتین یک فلز بسیار حساس است که کوچکترین خراش آسیب‌زننده به آن میباشد؛ به همین دلیل برای تعمیر پلاتین حتماً از تعمیرکارهای بسیار ماهر بهره ببرید.
- همچنین قابل ذکر است که برای تعمیر فلز پلاتین حتما باید از آلیاژ پلاتین استفاده شود، زیرا آلیاژهای دیگر همچون طلای سفید به مرور زمان باعث کدر شدن و ایجاد تیرگی در سطح این فلز خواهند بود.
خواص فلز پلاتین برای آقایان
همانطور که میدانید استفاده از جواهرات مختلف برای آقایان می تواند ضرر های بسیار زیادی داشته باشند؛ عمو فلز پلاتین تنها ضرر نداشته بلکه ارائه دهنده خواص مختلف نیز میباشد.برای مثال پلاتین برای آقایان هیچ گونه حساسیتی ایجاد نکرده و شما می توانید به صورت مداوم از آن استفاده کنید. همچنین پلاتین ضد لک است و ماندگاری بالایی نسبت به فلز های دیگر دارد. این موضوع باعث می شود که مصرف کنندگان جواهرات این فلز امکان بهره از آنها را در هر مکان داشته باشند.
صنایع مصرف کننده فلز پلاتین
1. صنعت خودروسازی
اولین صنعت مورد نظر که در بین صنایع دیگر مصرف کننده بالاترین میزان فلز پلاتین از صنعت خودروسازی میباشد این صنعت در ساخت مبدل کاتالیزوری از درست بالای پلاتین استفاده میکند. درواقع می‌توان گفت بدون بهره از این فلز امکان ساخت کاتالیزور های اتوماتیک روکش شده برای جلوگیری از پخش آلودگی وسایل نقلیه وجود نخواهد داشت.
به هر میزان که تولید ماشین در کشور ایران بیشتر میشود استفاده از فلز پلاتین نیز در این صنعت افزایش خواهد یافت. همچنین قابل ذکر است که آلودگی برطرف شده توسط این قطعه نوعی گاز گلخانه‌ای همراه با پالادیم است که می‌تواند ایجاد کننده سرطان برای انسان‌ها باشد.
2. جواهرسازی
دومین صنعت مصرف کننده فلز پلاتین در کشور ایران همانطور که گفته شد صنعت جواهرسازی از این صنعت فلز های بسیار گران خود را با استفاده از پلاتین به دلیل ویژگی انعطاف‌پذیری و شکل پذیری بالا به جای نقره می‌سازد. قابلیت که پلاتین خالص نسبت به آهن کمی سخت تر بوده و به همین دلیل استفاده از آن در جواهرات با ویژگی‌های الماس عمل میکند.
3. صنعت پتروشیمی
سومین صنعت مصرف کننده فلز پلاتین در کشور ایران صنعت پتروشیمی از این برای ساخت الکترود های پلاتینی و انجام واکنش های مواد شیمیایی به این فلز نیاز مبرم دارد.
کاربردهای صنعتی کوچک
علاوه بر کاربرد جامع فلز پلاتین در صنعت های مختلف همچون خودروسازی جواهرسازی و پتروشیمی می توان به کاربردهای کوچک این فلز نیز اشاره داشته باشیم.
- یکی از کاربردهای کوچک این فلز استفاده در کبالت ترکیب شده برای ساخت آهنربا است. آهن ربا بدون بهره پلاتین به هیچ عنوان قوی و دائمی نخواهد بود.
- معمولاً برای مهر و موم الکترود در داخل شیشه از پلاتین استفاده می شود زیرا پلاتین دارای ضریب انبساط حرارتی برابر و در برخی از مواقع بالاتر از شیشه است.
- زمانی که شما قصد اتصال الکتریکی با ولتاژ پایین را داشته باشید، فلز پلاتین بهترین گزینه برای اتصال سیم های مقاوم خواهد بود.
سخن پایانی
در این مطلب به صورت کامل مزایای استفاده از فلز پلاتین و کاربردهای آن را برای شما توضیح دادیم. در صورت دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه خرید فلز پلاتین از صفحات سایت ما دیدن کنید.
فلز پلاتین چه رنگی است ؟
فلز پلاتین به صورت دقیق سفید_نقره‌ای می باشد که در واقع از یک اصطلاح اسپانیایی با نام نقره ای گرفته شده است.
