چرا فلز رودیوم گران است؟

چرا فلز رودیوم گران است؟

رودیم یا رودیوم (به انگلیسی Rhodium) یکی از عناصر مهم در جدول تناوبی عنصرهای شیمیایی (جدول مندلیف) می‌باشد که با نماد Rh و عدد اتمی 45 شناخته می‌شود. این عنصر معمولاً در سنگ‌های حاوی پلاتین و نیکل همراه با دیگر فلزات گروه پلاتین یافت می‌شود. همان‌طور که در جدول گران ترین فلز جهان مشاهده کرده‌اید، رودیم در سال 2022 به عنوان باارزش‌ترین فلز دنیا شناخته شده است. همان‌طور که در زیر مشاهده می‌نمایید، رودیوم چهل و پنجمین عنصر از جدول تناوبی است که در دسته IXB و دوره پنجم جدول تناوبی جای دارد.

رودیم در سال ۱۸۰۳ توسط ویلیام هاید ولاستون، شیمیدان انگلیسی، اندکی پس از کشف عنصر پالادیوم کشف شد. ولاستون در سفری که به آمریکای جنوبی داشت با خود سنگ‌هایی را برگرداند که در واقع رودیوم را توانست از آن سنگ‌ها کشف نماید.عنصر رودیم در جدول تناوبی

رودیوم یک فلز گرانبها و نقره‌ای سفید است که بازتابش نور بالایی دارد. در دمای اتاق توسط اتمسفر خورده یا کدر نمی شود و اغلب روی اجسام فلزی آبکاری می شود و صیقل داده می شود تا سطوحی دائمی و جذاب برای جواهرات و سایر اقلام تزئینی ایجاد کند. این فلز همچنین برای تولید سطوح بازتابنده برای ابزارهای نوری استفاده می شود. رودیوم از نقطه ذوب بالایی برخوردار است و دارای خصوصیات کاتالیزوری استثنایی می‌باشد.

بوته پلاتینی | کروزه پلاتینی | فلز پلاتین | فلز پالادیوم | فلز رودیوم

کمیاب بودن بیش از حد این فلز باعث شده که قیمت‌های عجیبی از آن دیده شود. تولید سالانه رودیوم تنها در حدود ۳۰ تن است. این عدد در مقایسه با تولید سایر فلزات کمیاب نیز بسیار پایین است. معادن این فلز بسیار محدود هستند و فرآیند استحصال رودیوم نیز پیچیده و دشوار است. تولیدکننده اصلی این فلز آفریقای جنوبی است. در سال ۲۰۱۰ حدود ۸۰ درصد صادرات جهانی این فلز از این کشور صورت گرفته است. البته روسیه هم یکی از بزرگترین تولیدکنندگان رودیوم در دنیا است که به دلایل سیاسی میزان صادرات این کشور همیشه پایین بوده و همین امر باعث شده قیمت این فلز رشد روزافزونی داشته باشد.

چرا فلز رودیوم گران است؟

اولین معدن رودیم در جهان

زمانی که فلز رودیم برای اولین بار کشف شد، سال ۱۸۰۳ میلادی بود که از یک خاک معدنی به دست آمد. این خاک معدنی مخلوطی از پلاتیم، پالادیوم و رودیوم بود که همین موضوع استخراج این فلز گرانبها را بسیار مشکل می‌کند. به همین دلیل است که حتی امروزه و با استفاده از دستگاه‌های مدرن هم امکان استخراج بیشتر از سالانه ۳۰ تن از معادن رودیم وجود ندارد.

به طور کلی فلز Rh بیشتر در معادن فلز پلاتین یافت می‌شود و معادن اصلی آن در جهان از قرار زیر هستند:

• آفریقای جنوبی
• روسیه
• ساحل رودخانه‌های کوه‌های اورال
• معادن سولفید نیکل و مس در کانادا
• قسمت‌های شمالی و جنوبی آمریکا

علاوه بر این از سال ۲۰۱۳، معدن بوینسدال به عنوان یکی از معادن رودیم اصلی در جهان شناخته شده که در آفریقای جنوبی قرار گرفته است. از این معدن، پالادیوم و پلاتین هم استخراج می‌شود.

منابع طبیعی رودیوم

اگر می‌خواهید بدانید که به صورت طبیعی رودیم در کجا یافت می شود باید بگوییم که این عنصر در پوسته زمین وجود دارد؛ اما تنها ۰.۰۰۰۲ قسمت در میلیون را شامل می‌شود. همین نادر بودن این فلز باعث شده که  قیمت رودیم بسیار بالا باشد. از سوی دیگر شهاب‌سنگ‌های نیکل هم حاوی مقدار بسیار کمی از فلز رودیم هستند. منابع اصلی این عنصر در آفریقای جنوبی، ماسه‌های رودخانه در کوه‌های اورال روسیه و در آمریکای شمالی قرار دارند.

نحوه استخراج رودیم

امروزه از روش‌های فوق پیشرفته و صنعتی برای استخراج رودیوم استفاده می‌شود؛ زیرا سنگ معدن این فلز با عناصر دیگری مانند فلز پالادیوم، نقره، فلز پلاتین و طلا مخلوط هستند و مواد معدنی بسیار کمی وجود دارند که حاوی رودیم باشند. به طور معمول فلز رودیوم در سنگ معدن پلاتین یافت شده و به عنوان یک فلز بی‌اثر سفید استخراج می‌شود. همچنین می‌توان با استفاده از فرآوری سنگ معدن نیکل هم رودیوم را استخراج کرد.

کدام کشورها صادرکننده اصلی رودیوم هستند؟

حال که تا حدی پاسخ سوال رودیم در کجا یافت می شود را متوجه شدید، باید بگوییم که صادرکننده اصلی این فلز آفریقای جنوبی است که تقریبا ۸۰ درصد از این بازار را به خود اختصاص داده است. پس از آفریقای جنوبی، روسیه در مقام دوم صادرات رودیوم به سرتاسر جهان فعالیت می‌کند. تولید جهانی این فلز حدود ۳۰ تن در سال است.

دلایل گران بودن رودیم

بررسی شرایط بازار نشان می‌دهد که علاوه بر کمیاب بودن، پاسخ‌های دیگری را هم می‌توان به سوال چرا رودیوم گران است، داد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

دلایل گرانی رودیوم پیچیده بودن فرایند استخراج

این فلز معمولا به عنوان محصول جانبی استخراج پلاتین و پالادیوم یا استخراج نیکل به دست می‌آید و به همین دلیل فرایند استخراج گرانی دارد که بر روی قیمت آن هم تاثیر می‌گذارد. به عبارت بهتر چون امکان استخراج مستقیم این فلز در جهان وجود ندارد، قیمت آن هم افزایش پیدا می‌کند.

متناسب نبودن عرضه با تقاضا

اکثریت عرضه رودیوم از آفریقای جنوبی تامین می‌شود که سالانه بیش از ۸۵ درصد از عرضه جهانی را به خود اختصاص می‌دهد. همچنین روسیه هم به عنوان یکی از تولیدکننده‌های خرد در این موضوع فعالیت دارد؛ با این حال میزان تقاضای خودروسازان و تولیدکنندگان جواهرات برای رودیوم بسیار زیادی است. به عبارت بهتر در صورتی که تقاضا برای رودیوم افزایش پیدا کند، هیچ راه سریعی برای افزایش تولید وجود ندارد که همین موضوع باعث گران بودن رودیوم می‌شود. این موضوع در کنار ویژگی‌های ژئوپلیتیک (سیاسی و اقتصادی) آفریقای جنوبی و روسیه، از مهمترین عواملی هستند که بر روی عرضه محدود رودیوم و گران بودن آن اثرگذار هستند.

تقاضای صنعتی

رودیوم به عنوان یک فلز پرکاربرد در ساخت انواع مبدل‌های کاتالیزوری و آبکاری جواهرات کاربرد دارد. در دنیای امروز، مقررات زیست محیطی برای خودروسازان روز به روز سختگیرانه‌تر می‌شود، در نتیجه تقاضا برای ساخت این مبدل‌ها و استفاده از رودیوم بالاتر خواهد رفت که با عرضه تناسب ندارد. به همین دلیل در پاسخ به سوال چرا رودیوم گران است می‌توان به افزایش تقاضای صنعتی در مقابل عرضه محدود اشاره کرد.

سخن پایانی

رودیوم از جمله فلزات بسیار کمیاب و ارزشمند است که قیمت زیادی دارد. برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌های این فلز می‌توانید مقاله رودیوم چیست را مطالعه کنید. در این مقاله از تلاش کردیم تا به این سوال پاسخ دهیم که رودیم در کجا یافت می شود و روش‌های استخراج آن را معرفی کنیم.

برای اطلاع از قیمت بروز محصولات و یا دریافت مشاوره تخصصی ، لطفا با ما تماس بگیرید.