کاربرد فلز ایریدیم در صنایع هوایی

فلزات گرانبها و کمیاب همیشه راز و رمزهایی در خود دارند که بسیاری را به سمت خود می‌کشند. عده‌ای صرفاً برای سرمایه‌گذاری به سراغ آن‌ها می‌روند، عده‌ای دیگر برای ساخت کلکسیونی از باارزش‌ترین‌ها و بسیاری دیگر تنها برای کسب دانش و شناخت آن‌ها. یکی از این فلزات گرانبها که در جدول گران ترین فلز جهان، رتبه دوم بعد از رودیوم را کسب کرده، فلزی است با نام ایریدیم. احتمالاً سوالات زیادی در رابطه با فلز ایریدیم برای شما پیش می‌آید از جمله اینکه ایریدیم چیست؟ کاربرد ایریدیم در چه صنایعی می‌باشد؟ ایریدیم در کجا یافت میشود؟ قیمت جهانی ایریدیم و نمودار رشد آن چگونه است؟ خصوصیات فلز ایریدیم چیست؟ کاشف عنصر ایریدیم کیست؟ آیا از ایریدیم می‌توان برای ساخت جواهرات گرانبها استفاده کرد؟ در جدول تناوبی، عدد اتمی عنصر ایریدیم چند است؟ ایریدیم چه رنگی است؟ نقطه ذوب ایریدیم چند است؟ آیا معدن ایریدیم در ایران وجود دارد؟ در ادامه با ما همراه باشید تا به تمامی سوالات بالا پاسخ داده و صفر تا صد این فلز کمیاب و شگفت‌انگیز را برای شما شرح دهیم.

بوته پلاتینی | کروزه پلاتینی | فلز پلاتین | فلز پالادیوم | فلز رودیوم

ایریدیم چیست؟

ایریدیم (به انگلیسی Iridium) یکی از عناصر مهم در جدول تناوبی عنصرهای شیمیایی (جدول مندلیف) می‌باشد که با نماد شیمیایی Ir و عدد اتمی 77 شناخته می‌شود. ایریدیم از فلزهای گروه پلاتین است و خواص آن مشابه رودیوم است، رنگ آن سفید (شبیه پلاتین) است اما دارای اندکی گچ زرد نیز می‌باشد. این فلز در سال ۱۸۰۳ در میان ناخالصی‌های نامحلول پلاتین توسط اسمیتسون تنانت (Smithson Tennant)، شیمیدان انگلیسی کشف شد. او نام ایریدیم را از الههٔ یونانی ایریس که به معنای رنگین‌کمان است انتخاب کرد؛ زیرا نمک‌های ایریدیم رنگ‌های مختلفی دارند.

ایریدیوم در برابر خوردگی و فرسایش حتی تا دمای 2 هزار درجهٔ سانتی‌گراد مقاومت بسیار زیادی دارد و فقط نمک‌های خاص و هالوژن‌ها هستند که باعث خوردگی آن می‌شوند. به همین دلیل بسیاری آن را مقاوم‌ترین فلز در برابر خوردگی می‌دانند. همچنین پودر و گَرد آن بسیار قابل اشتعال و واکنش‌پذیر است. از آنجا که ایریدیم بسیار سخت و شکننده است، ماشین کاری، فرم دهی یا کار روی آن سخت است.

یک کاربرد فلز ایریدیم در صنایع هوایی و ساخت هواپیما است. از آنجا که این فلز در برابر فرسایش قوس الکتریکی مقاومت بسیار زیادی از خود نشان می‌دهد، برای ساخت انواع اتصالات الکتریکی شمع‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۱- ساخت متر استاندارد

سیستم بین المللی یکاها یا SI در زمان تعیین واحد استاندارد برای سنجش طول و مسافت، جسمی را به طول یک متر ساخت که به عنوان متر استاندارد در نظر گرفته می‌شود. در ساخت این متر استاندارد، از فلز ۱۰ درصد فلز ایریدیم استفاده شده که مقاومت زیادی در برابر خوردگی دارد و در نتیجه در اثر شرایط محیطی، این اندازه استاندارد تغییری نخواهد کرد.

۲- کاربرد فلز ایریدیم در صنایع هوایی

یک کاربرد فلز ایریدیم در صنایع هوایی و ساخت هواپیما است. از آنجا که این فلز در برابر فرسایش قوس الکتریکی مقاومت بسیار زیادی از خود نشان می‌دهد، برای ساخت انواع اتصالات الکتریکی شمع‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شمع‌های مبتنی بر ایریدیم در صنایع حمل و نقل هوایی بسیار پرکاربرد هستند. علاوه بر این، برخی از قطعات موتور هواپیما هم با استفاده از فلز ایریدیم ساخته می‌شوند که طول عمر بسیار زیادی دارد و در شرایط سخت دچار آسیب نمی‌شود.

۳- کاربرد آلیاژهای ایریدیم

باید بدانید که به دلیل شکننده بودن، کاربرد ایریدیم به صورت مستقیم امکانپذیر نیست و در بیشتر صنایع، از آلیاژهای این فلز استفاده می‌شود. مقاومت در برابر حرارت و خوردگی، نقطه ذوب بالا و سختی زیاد باعث شده که کاربرد فلز ایریدیم در شکل آلیاژی بسیار گسترده باشد و آن را به یک عامل آلیاژی مهم تبدیل کرده است. اگر می‌خواهید با ویژگی‌های این فلز پرکاربرد بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله ایریدیم چیست را مطالعه کنید. از مهمترین کاربردهای آلیاژ Ir با دیگر فلزات، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

از آلیاژ ایریدیم – تیتانیوم به دلیل مقاومت در برابر خوردگی، برای ساخت لوله‌های عمیق استفاده می‌شود.
از ایریدیم به عنوان عامل سخت کننده در آلیاژهای فلز پلاتین برای تولید بتن گلدان یا تجهیزاتی با دماهای بالا استفاده می‌شود.
از آلیاژ ایریدیم – اوسمیم برای ساخت یاتاقان‌های قطب نما و سایر ابزارهای تعادلی استفاده می‌شود.
از آلیاژ ایریدیم – پلاتین به دلیل مقاومت بسیار زیاد در برابر ساییدگی در سوراخ مخزن توپ‌های سنگین استفاده می‌شود.

۴- کاربرد فلز ایریدیم در ساخت دستگاه‌های مقاوم در برابر دما

کاربرد فلز ایریدیم در ساخت دستگاه‌های مقاوم در برابر دما را می‌توان یکی از مهمترین کاربرد‌های این فلز در نظر گرفت. به طور کلی نقطه ذوب بسیار بالای ایریدیم باعث شده که بتوانید از این فلز برای ساخت بوته‌هایی با دمای بالا یا ساخت دیگ کوره استفاده کرد که برای تولید تک بلورهای اکسیدی (مانند یاقوت کبود) مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ این تک بلورهای اکسیدی، در ساخت لیزرهای حالت جامد و دستگاه‌های حافظه کامپیوتر کاربرد بسیار زیادی دارند.

۵- استفاده به عنوان کاتالیزرو

یک کاربرد ایریدیم این است که از آن به عنوان کاتالیزور در واکنش‌های شیمیایی مختلف استفاده می‌شود. برای مثال در ساخت اسید استیک، از این فلز می‌توان برای کربونیلاسیون متانول استفاده کرد. همچنین از ایریدیم در فرایند فوتوکاتالیز و برای ساخت پنل‌های OLED هم استفاده می‌شود.

۶- کاربرد ایریدیم در صنایع الکترونیک

شاید بتوان گفت که رایج‌ترین کاربرد فلز ایریدیم در صنایع الکترونیک است؛ زیرا این فلز در برابر مواردی مانند تغییرات ناگهانی ولتاژ، شوک الکتریکی و قوس‌های الکتریکی مقاومت زیادی از خود نشان می‌دهد. همین موضوع باعث شده که به طور گسترده در ساخت شمع خودرو مورد استفاده قرار بگیرد و طول عمر طولانی داشته باشد.

۷- کاربرد فلز ایریدیم تصویربرداری پزشکی

مهمترین کاربرد فلز ایریدیم در تصویر برداری پزشکی است که به عنوات منبع گاما برای درمان سرطان با استفاده از براکی تراپی استفاده می‌شود. براکی تراپی نوع خاصی از رادیوتراپی است که در آن یک منبع رادیو اکتیو مهر و موم شده در داخل یا کنار ناحیه ای که نیاز به درمان دارد، استفاده می‌شود. این روش برای درمان سرطان‌های پروستات، مجاری صفراوی و د‌هانه رحم بسیار کاربرد دارد.

سخن پایانی

کاربرد فلز ایریدیم در بسیاری از صنایع مشاهده می‌شود؛ برای مثال این فلز در ساخت وسایل بسیار ریزی مانند سر خودکار کاربرد دارد و حتی از پودر آن هم می‌توان برای رنگ آمیزی استفاده کرد.

برای اطلاع از قیمت بروز محصولات و یا دریافت مشاوره تخصصی ، لطفا با ما تماس بگیرید.